PHÂN LOẠI CHẤT TẠO MÀU THỰC PHẨM PHỔ BIẾN HIỆN NAY

Có 7 chất nhuộm màu thực phầm nhân tạo được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) cho phép sử dụng trong trong thực phẩm. Đó là Màu Xanh Biển –  Brilliant Blue FCF, Indigotne màu chàm/xanh tối,  Xanh Lá Xanh Dương  Fast Green FCF, Màu Đỏ Allura Red AC, Màu Hồng Erythrosine, Màu Vàng Tartrazine và Màu Cam Sunset Yellow FCF. Các đầu bếp và những nhà sản xuất thực phẩm sẽ phối trộn những màu nhuộm này để tạo nên các màu có sắc thái khác nhau.

FDA thông qua rất nhiều loại chất nhuộm màu tự nhiên cho thực phẩm. Nhiều chất trong loại này được cho phép dùng cho tất cả các loại thức ăn. Những chất này bao gồm: nước, đường màu caramen, chất annatto – một chất nhuộm màu da cam hơi đỏ làm từ hạt điều màu, bột củ cải đường, chiết xuất yên chi – một chất nhuộm màu đỏ từ con rệp son, beta-carotene –chất màu cam đỏ từ thực vật, bột hạt bông tách béo một phần, nước ép trái cây, nước ép rau củ, dầu ca rốt, ớt bột, riboflavin, nghệ tây, titan dioxit, lycopene trong cà chua, củ nghệ vàng. Những chất màu thực phẩm tự nhiên khác chỉ được phép dùng cho một số mục đích nhất định. Sắt oxit tổng hợp chỉ được dùng trong vỏ xúc xích trong khi đó ferrous gluconate và ferrous lactate chỉ được dùng cho oliu chín.

Có một vài loại màu nhuộm thực phẩm nhân tạo mà ban đầu được FDA cho phép sử dụng trong thực phẩm. Nhưng những nghiên cứu sau đó đã khám phá ra những chất này không còn an toàn cho con người khi tiêu thụ nữa. Những chất này bao gồm: Mảu Đỏ số 2,4 và 32; Màu Cam số 1 và 2; Màu Vàng số 1,2,3 và 4; Màu tím số 1.

Có một vài chất nhuộm màu thực phẩm được FDA thông qua đã thể hiện một vài nguy cơ nhất định tới sức khỏe. Các nghiên cứu đã chỉ ra được mối liên kết giữa Màu Hồng Erythosine với bệnh ung thư tuyến giáp ở chuột. Màu đỏ từ chiết xuất con rệp son hiếm khi gây ra các phản ứng dị ứng nghiêm trọng.

Màu Xanh Biển FCF có thể giúp hàn gắn các thương tích liên quan đến xương sống. Các nhà nghiên cứu đã khám phá ra rằng: việc tiêm chất nhuộm này vào cơ thể những con chuột có tổn thương về xương sống giúp làm giảm nguy cơ bại liệt ở chúng. Chất này ngăn chặn cơ thể chuyển một chất hóa học đến khu vực vết thương gây ra tổn thương nặng hơn tới mô thần kinh.

Dùng Chất tạo màu thực phẩm sao cho an toàn?

Ngoài việc đảm bảo an toàn vệ sinh thì các chất màu tự nhiên này còn cung cấp cho chúng ta nguồn dinh dưỡng và các chất vi lượng khác rất tốt cho sức khỏe. Ví dụ như tiền vitamin A từ cà rốt và các rau quả màu vàng cam, lục đậm hay vitamin C, vitamin A, chất xơ từ cà chua… Tuy nhiên các màu tự nhiên thường không bền màu.

Ngoài các phẩm màu tự nhiên người ta còn sử dụng các loại phẩm màu tổng hợp. Ví dụAmaranth (đỏ), Brilliant blue (xanh), Sunset yellow (vàng cam), Tartazine (vàng chanh)… Màu tổng hợp thường đẹp và bền màu, có thể dùng hỗn hợp nhiều màu pha lẫn với nhau để tạo thành một mầu mới theo từng loại sản phẩm nhưng cần nhớ rằng, màu tổng hợp không có giá trị dinh dưỡng, còn có thể gây ngộ độc nếu lạm dụng.

Nguyên tắc sử dụng Chất tạo màu thực phẩm

Về nguyên tắc, phẩm màu thực phẩm phải đảm bảo các yêu cầu sau:

Phẩm màu sử dụng phải không gây độc hại sau một thời gian sử dụng bằng đường tiêu hóa và không qua đường tiêu hóa ít nhất là hai loài súc vật trong đó có một loài không gặm nhấm, với liều lượng thường thấy trong thức ăn. Sau khi đã quan sát suốt cả một đời con vật còn phải theo dõi ít nhất là hai thế hệ sau của loài đó.

Phẩm màu sử dụng không được là nguồn gốc gây ung thư cho người và qua thực nghiệm phải không được gây ung thư cho một loại súc vật nào đó, với bất kỳ liều lượng nào, vào cơ thể bằng bất cứ con đường nào.

Phẩm màu sử dụng phải đảm bảo đồng nhất và thuần khiết không được lẫn với những sản phẩm không cho phép, phải chứa tối thiểu 60% phẩm màu nguyên chất, chất phụ phải là các chất không độc như đường, tinh bột; Không được chứa độc chất (Crôm, thủy ngân, Cadimi, Urani…) vì trong nhiều trường hợp chính những độc chất này gây nên những hậu quả tai hại. Ví dụ, Crôm (dưới dạng Crômat, sêlêni, urani) được coi như những chất có khả năng gây ung thư. Hoặc thủy ngân, Cadimi, Urani là những chất độc. Nếu hấp thụ những chất đó liên tục và dài ngày ngay cả với liều lượng rất ít cũng gây hậu quả nặng nề, đặc biệt là tổn thương gan. Thủy ngân còn có tác hại ở hệ thần kinh trung ương.

Điều cần thiết nữa là phải luôn chú ý tới độc tính trường diễn đối với người, do hóa chất tuy được đưa vào hàng ngày với liều lượng thật nhỏ nhưng tích lũy lâu dài trong cơ thể và có thể nguy hại khi đạt tới một nồng độ giới hạn nào đó.

Chất tạo màu thực phẩm nào được sử dụng trong chế biến thực phẩm?

Có rất nhiều chất được sử dụng làm phẩm mầu. Tuy nhiên chỉ những chất ít độc, dễ thải loại ra khỏi cơ thể người và không bị biến chất, phân huỷ trong quá trình chế biến (đun nóng, lên men…), không lẫn các tạp chất độc hại…mới được sử dụng trong chế biến thực phẩm. Dựa trên các công trình nghiên cứu khoa học, khảo sát về độc tính cấp, độc tính trường diễn, sự phân huỷ của các chất, độ tinh khiết…mà các nước trên thế giới đã đưa ra danh sách các chất được phép sử dụng làm phụ gia trong quá trình chế biến thực phẩm. Tại Việt Nam, trong “Danh mục tiêu chuẩn vệ sinh đối với lương thực, thực phẩm” ban hành kèm theo Quyết định số 867/QĐ – BYT, ngày 4/4/1998 của Bộ trưởng Bộ Y tế, quy định: (21 chất: 11 phẩm màu tự nhiên, 10 phẩm màu tổng hợp) được phép sử dụng làm phẩm màu thực phẩm. Ăn thức ăn có chứa phẩm màu có an toàn không?

Khi chế biến thức ăn có nên dùng Chất tạo màu thực phẩm không?

Dùng màu thực phẩm như thế nào cho an toàn? Khi chế biến thức ăn tại gia đình, tốt nhất là nên sử dụng các phẩm màu tự nhiên. Nếu sử dụng các phẩm màu tổng hợp thì cần biết rõ đó là phẩm màu gì có được phép sử dụng trong chế biến thực phẩm hay không. Không mua và không sử dụng các loại phẩm màu đóng gói lẻ không có nhãn mác, nguồn gốc không rõ ràng để chế biến thực phẩm. Chế biến thực phẩm với quy mô kinh doanh, chỉ được sử dụng các phẩm màu thực phẩm, sử dụng đúng liều lượng cho phép được quy định trong “Danh mục tiêu chuẩn vệ sinh đối với lương thực, thực phẩm” ban hành kèm theo Quyết định số 867/QĐ – BYT, ngày 4/4/1998 của Bộ Trưởng Bộ Y tế. Khi có sử dụng phẩm màu trong chế biến thực phẩm phải đăng ký và ghi rõ trên nhãn thực phẩm để người tiêu dùng biết.

Sử dụng Chất tạo màu thực phẩm

Các phẩm màu được bổ sung vào thực phẩm với mục đích tạo cho sản phẩm có màu sắc đẹp, tăng tính hấp dẫn đối với người tiêu dùng, hoàn toàn không có giá trị về mặt dinh dưỡng. Những thức ăn có chứa phẩm màu trong danh mục được phép sử dụng làm phụ gia thực phẩm của Bộ Y tế, dưới mức giới hạn dư lượng cho phép thì không gây ảnh hưởng độc hại cho sức khoẻ người tiêu dùng. Tuy nhiên nếu quá lạm dụng phẩm màu, hoặc chạy theo lợi nhuận, sử dụng các phẩm màu ngoài danh mục cho phép sử dụng để chế biến thực phẩm

Tác động của Chất tạo màu thực phẩm

Nếu sử dụng đúng loại, đúng liều lượng, các phụ gia sẽ có tác dụng tích cực:
• Làm cho thực phẩm có vẻ ngoài hấp dẫn hơn hoặc phục hồi mầu sắc nguyên thủy của thực phẩm;
• Làm cho món ăn khác nhau có cùng mầu;
• Duy trì hương vị và sinh tố dễ bị phân hủy vì ánh sáng.
• Tạo cho thực phẩm vẻ đặc biệt, dễ nhận diện.

Những loại thức ăn chế biến sẵn nào thường có Chất tạo màu thực phẩm

Khi mua thức ăn chế biến sẵn có nên chọn những thức ăn có màu không? Phẩm màu được bổ sung vào thực phẩm nhằm tạo tính hấp dẫn cho sản phẩm thực phẩm. Đối với nhóm thực phẩm chế biến sẵn, việc sử dụng phẩm màu khá phổ biến:

– Bánh, mứt, kẹo.

– Nước giải khát.

– Sản phẩm chế biến từ thịt, thuỷ sản.

– Đồ hộp….

Khi mua những thực phẩm chế biến sẵn, đối với nhóm thức ăn đường phố (thịt quay, tương ớt…), các loại bánh kẹo (đặc biệt là bánh truyền thống: Bánh cốm, bánh susê…) không nên chọn những thực phẩm có màu loè loẹt.

Màu sắc Chất tạo màu thực phẩm giúp tăng cảm giác ngon miệng hơn

Chất lượng của một sản phẩm thực phẩm bao gồm: giá trị dinh dưỡng và giá trị cảm quan, trong đó màu sắc là chỉ số quan trọng của giá trị cảm quan ấy. Màu sắc của thực phẩm không chỉ có tác dụng về mặt hình thức mà còn làm tăng tính hấp dẫn cho sản phẩm và làm tăng cảm giác ngon miệng cho người dùng…

Vì vậy, trong chế biến thực phẩm ngoài việc bảo vệ màu tự nhiên vốn có của nguyên liệu, người ta đã sử dụng các loại phẩm màu thực phẩm (các chất màu giống màu tự nhiên của sản phẩm) tạo ra các màu sắc thích hợp cho các món ăn thương phẩm.

Các phẩm màu tự nhiên được lấy từ những nguyên liệu có nguồn gốc thực vật như: màu đỏ (lấy từ quả gấc, cà chua, ớt chín, hạt điều nhuộm, rau dền, vỏ quả thanh long…), màu vàng (củ nghệ, hạt dành dành), màu tím (hoa dâm bụt chua còn gọi là dâm bụt dấm, vỏ quả nho, quả dâu, lá cẩm, sâm đại hành), màu xanh (lấy từ lá tre, lá dứa thơm, lá riềng, rau ngót)… hoặc dùng những chất liệu có sẵn trong nguyên liệu thực phẩm để tạo màu (như dùng gạch cua chưng lên để tạo màu trong món riêu cua).